Aan de slag, zonder doener (bijdrage van Jean Paul Wils)
Golf kan je leren hoe het werkt om moeiteloos het beste uit jezelf te halen. Als je eenmaal door hebt hoe het in spelletje werkt, begrijp je vanzelf ook dat het goed te vertalen is naar hoe je ‘aan de slag’ kunt gaan met je leven en je werk. De essentie is dit: Je best doen werkt niet. Boeddha ontdekte het bij zijn verlichting: ‘Dingen gebeuren, daden worden gedaan. Er is geen persoonlijke doener’. Golf kan je leren wat er gebeurt als je zonder doener een slag slaat. Iedereen die dit voor het eerst ervaart staat vol verbazing het balletje na te kijken. Alsof het vanzelf is gegaan. Als je niet van lang stil zitten of moeilijke yoga-standjes houdt is golf een prettig alternatief om iets essentieels te ontdekken. Nadeel: misschien word je een ‘addict’ van het spelletje. – Quote van Rob de Best, verandercoach met behulp van golf.
Ik tref Mark (48), succesvol ondernemer tot aan zijn burnout, op de gladgeschoren golfbaan om zeven uur ’s morgens. Samen met Rob (55), zijn golfcoach, loopt hij drie keer in de week de negen holes golfcourse voordat hij aan het werk gaat in zijn nieuwe baan. Hij heeft me gevraagd hem te komen interviewen en er een mooi verhaal van te maken voor op zijn website.
Hij ontvangt me hartelijk, ziet er relaxed uit, stelt me voor aan zijn coach, en brandt meteen los:
‘Je had me een jaar geleden moeten zien. Fysiek en emotioneel was ik uitgeblust. Totaal geen fut meer. Sommige van mijn vrienden hadden het zien aankomen. Mijn werk was alles voor me en ik deed alles puur op wilskracht. Dat had me aan de top gebracht. Maar zoals je weet gaan vanaf de top alle wegen naar beneden. Bij mij was het trouwens meer een vrije val. Heeft ruim een half jaar geduurd voordat ik weer een beetje uit het dal kwam. Ik kende Rob van mijn studententijd. Hij ging niet met me praten maar samen met me golfen. Dat heeft bij mij voor een keerpunt gezorgd.’
‘In welk opzicht?’
‘Ik was ontzettend gedreven. Ben ik trouwens nog. Maar ik kan nu beter tot tien tellen als ik die gedrevenheid voel. Ik weet nu wat de prijs is die ik ervoor moet betalen als ik me daardoor laat leven.’
‘Wat is er dan nu anders?’
‘Theorie werkt bij mij niet, hoe waar die misschien ook is. Als Rob daarmee begint haak ik meteen af. Ik ben duidelijk type doener. Rob heeft me op de baan laten ervaren dat er een alternatief is voor mijn gewoonte om alles op kracht te doen. Bij het afslaan observeerde hij me en zag meteen hoe ik verkrampte bij iedere slag. Ik moest en zou me bewijzen door het goed te doen. In alles. Maar golf is een keiharde meester die dat meteen afstraft. Golf kun je niet op kracht doen. Dan vliegen de ballen alle kanten op, behalve de goede.’
‘En wat is dan dat alternatief?’
‘Zeg jij het maar Rob.’
‘Moeiteloosheid.’
‘Wat bedoel je daarmee?’
‘De kunst is moeiteloos de bal te slaan.’
‘Ik zie hoe verbaasd en ongelovig je kijkt,’ valt Mark weer in. ‘Dat had ik ook. Jargon, dacht ik in het begin. En gemakkelijk gezegd voor als je het eenmaal kunt. Ik kan moeiteloos fietsen omdat ik het heb geleerd. Maar bij golf is het anders. Bij golf gaat het erom dat je voorbij je gewoonte komt om te willen winnen.’
Rob: ‘Dat maakt het zo paradoxaal en moeilijk uit te leggen. Het lijkt tegen-natuurlijk. Zoiets als je best doen om te ontspannen. Dat werkt natuurlijk niet. Maar door het een paar keer te ervaren groeit het vertrouwen in je dat het kan. Als je die strakke bal ziet die een perfecte curve maakt en meer dan vijftig meter verder neerploft geeft je dat een enorme kick.’
Mark: ‘Ik wilde natuurlijk iedere keer zo’n perfect bal slaan om trots te kunnen zijn op goed ik was.’
Rob lachend: ’Woedend was je. Op het weer, op de verkeerde stok, de verkeerde bal, op alles.’
Mark: ‘Maar natuurlijk vooral op mezelf. Dat ik zo stom was om iets niet te kunnen wat ik die stomme huisvrouwen naast me zag doen alsof het niks was.’
Rob: ‘Dat was een geweldige confrontatie voor Mark. Hij wilde perfect golfen door het onder controle te krijgen, net zoals hij zijn onderneming had opgebouwd en groot gemaakt. Dat patroon zat heel diep bij hem.’
Mark: ‘Zolang je niet weet dat het ook anders kan heb je geen keuze. Toch? ‘
‘En die heb je nu wel?’
‘Zeker. Ik had het geluk dat het een paar keer lukte een perfecte bal te slaan met een paar simpele aanwijzingen van Rob. Dat waren de eerste kwartjes die vielen. Maar oude gewoontes zitten diep, zeker als je ermee zo succesvol bent geweest als ik. Heel moeilijk om die af te leren. Ik begrijp wel dat golf vooral iets is voor oudere mensen. Die hoeven niet meer zo nodig zichzelf te bewijzen. Die komen hier voor de lol en voor de ontmoeting met elkaar.’
Rob: ‘En om te genieten van de natuur.’
Mark: ‘Ja, dat is ook zoiets. Dacht je dat ik ooit de natuur zag als ik naar de zaak reed. Natuur? Dat was iets voor op de vakanties. Net zoals spelletjes met de kinderen, trouwens. Allemaal geen tijd voor als je druk bezig bent met je carrière en voor je gezin te zorgen.’
Rob: ‘Hoor je wat je zelf zegt, Mark?’
Mark: ‘Zeker! Je denkt voor je gezin te zorgen en ondertussen verwaarloos je ze.’
Rob: ‘En jezelf.’
Mark: ‘Ja,ja. Dat weet ik nu wel. Je hoeft me dat niet telkens opnieuw in te peperen, ook al heb je gelijk.’
Rob (naar mij als interviewer): ‘Ook ik heb nog altijd mijn gewoontes en valkuilen en leer nog dagelijks van golf. Aan sommige dingen hebben we ons gehecht.’
Mark: ‘Zoals aan theorieën, modellen en sjablonen. Dat is jouw verslaving, Rob, net zoals ik aan mijn onderneming was verslaafd. En we verzinnen allemaal goede redenen om daaraan vast te houden. Jouw woorden…’
Rob: ‘Ja,ja, dat weet ik nu wel, Mark. Laten we maar weer eens een balletje slaan…’
