Metaforen zijn een prima manier om beeld en beleving te krijgen bij iets dat zeer complex is. Een aardig voorbeeld van zo’n complexiteit is ‘de mens’. We denken, we voelen en we doen, waardoor we in interactie zijn met de wereld om ons heen. Zolang we de resultaten van wat we doen voldoende prettig vinden, is er niet veel aan de hand. Maar wat als dat – ongeacht de oorzaak – niet zo is?
Effectief omgaan met emoties en gedachten, is een competentie. Een vaardigheid die bovendien relatief eenvoudig is om aan te leren. Geen vaardigheid die je nodig hebt zolang je leven – min of meer – als vanzelf gaat. Wel één waar je over zou willen beschikken als je merkt dat je niet doet wat je wilt of doet wat je (eigenlijk) niet wilt. Veelal is het een bepaalde gebeurtenis waardoor je beseft dat je niet (langer) kunt doen wat je wilt. Een gebeurtenis in je omgeving of een fysieke klacht die je ineens beperkt. Soms is het een stilaan groeiend besef ‘dat het zo niet langer kan’. De oorzaak is minder belangrijk dan de oplossing. Wat velen overigens erg prettig vinden is dat ‘analyse’, ‘hypothesen’ en ‘er over praten’ onnodig blijken. Diepgaande gesprekken over ‘hoe het zo gekomen zou kunnen zijn’ kunnen achterwege blijven. Het maakt niet uit waarvandaan je gekomen bent. Je bent nu hier en hiervandaan wil je weer verder.
— De eerstvolgende cursus start op zaterdag 28 maart in Den Haag. Vier opeenvolgende zaterdagen van 1100 tot 1400 in een groep van maximaal 8 deelnemers. Tijdstip houdt rekening met uitslaap- en/of reistijd vooraf en de gelegenheid om na afloop nog even naar het strand te gaan.
— Deelnemen of nog vragen? Bel even of stuur een bericht. —
De equipage: we hebben niet één maar drie breinen
In oude boeken is de metafoor te vinden waarin een mens wordt vergeleken met een equipage, bestaande uit een koets, een koetsier en een paard. We beschikken over een lichaam, gedachten en gevoel. Oftewel over een fysieke intelligentie, een emotionele intelligentie en een mentale intelligentie. Een dominantie van één van de drie over de andere twee, leidt tot archetypes als: de atleet, de artiest en de wetenschapper. Deze filosofische uitgangspunten zijn inmiddels ‘bevestigd’ door de hersenwetenschappers, die ontdekten dat mensen inderdaad over drie ‘breinen’ beschikken, in overeenstemming met de fysieke, emotionele en mentale functie.
In overeenstemming met deze drie functies, kan dan worden gesteld dat er een dagelijkse behoefte is aan fysieke, emotionele en mentale voeding. Hetgeen impliceert dat een (chronisch) tekort of teveel tot tijdelijke of structurele klachten kan leiden. Doordat alle drie de hersensystemen ‘gebruik maken’ van hetzelfde lichaam, wordt over- of ondervoeding veelal pas opgemerkt als er fysieke klachten ontstaan.
Ons leven bestaat voor een belangrijk deel uit het verwerken van impressies die we vanuit de buitenwereld komen: de evenementen die we meemaken. Alles dat om ons heen gebeurt heeft een effect op onze beleving. Met uitsluiting van het aanbrengen van gradaties, zijn er slechts twee reacties op een evenement: aangenaam of onaangenaam. Evenementen zijn als zodanig neutraal, de betekenis die aan een evenement wordt gegeven is individueel en hangt af van cultuur, achtergrond, karakter.
Op basis van de metafoor van de equipage, is de situatie van iemand die niet functioneert zoals hij of zij zou willen functioneren, op heel veel manieren vergelijkbaar met een equipage die niet effectief aan het verkeer deel neemt. Los van een defect aan de koets zelf – waar de chirurgische geneeskunde uitstekende oplossingen voor heeft – zijn veel mankementen en storingen het gevolg van een inadequate samenwerking tussen de koetsier en het paard. Of we het nu leuk vinden of niet, ons dagprogramma bestaat voor het overgrote deel uit gewoonten. Het paard dat hetzelfde rondje al zo vaak gelopen heeft, dat het geen sturing meer nodig heeft en de koetsier die dagdromend op de bok zit. Tot er iets onverwachts gebeurt, het paard schrikt en slaat op hol waardoor de koetsier van de bok valt. Later zegt dan iemand ‘ik was mijzelf niet’ of ‘ik was mijzelf even kwijt’.
Als de koetsier zijn paard en koets snel weer terug vindt, het paard kan kalmeren en de koets geen schade heeft, is er nog niet zoveel aan de hand. Anders wordt het wanneer de koetsier en het paard elkaar niet meer vertrouwen. Er is dan sprake van een stressreactie terwijl er geen wezenlijke dreiging is. Hoe deze stress zich manifesteert is in overeenstemming met iemands karakter. Piekeren en ‘zich zorgen maken’, zijn vrijwel altijd de eerste symptomen van een breuk tussen het emotionele en mentale brein.
De methode…
De oplossing is het in balans brengen van elkaar, de harmonie en samenwerking te herstellen tussen de drie breinen. Dit is een programma van drie tot maximaal zes weken, waarin mensen zelf leren om de equipage te herstellen. Dit programma is veeleer een cursus dan een therapie.
Stress, manifesteert zich niet bij iedereen op dezelfde manier. Het is dus belangrijk om het eigen ‘karakteristieke’ stressgedrag te herkenen. De relatie evenement > betekenis > (ongewenste) reactie kan dan worden omgevormd naar evenement > betekenis > (gewenste) creatie. Anders gezegd: leren doen wat je wel wilt in bepaalde omstandigheid.
Stap 1: regie terugnemen over wat er aan gedachten speelt. Hiervoor een oefening die een week wordt gedaan, waardoor de keuze ontstaat tussen ‘meegaan in gedachten (piekeren of zorgen maken)’ en zelf bepalen wat er ‘in het hoofd gebeurt’.
De koetsier is verantwoordelijk voor het onderhoud en voeding van de hele equipage. Eerst zal de koetsier dus het overzicht en de rust moeten hebben om zich voor de equipage in te zetten.
Stap 2: zodra de competentie ‘ik maak uit waar mijn gedachten zijn’ voldoende eigen is gemaakt, is de volgende stap: aandacht voor het lichaam.
Alle drie de breinen gebruiken hetzelfde lichaam. Emotionele spanning – in welke vorm dan ook – heeft een effect op alle spieren in het lichaam. Dit is goed te zien in de gelaatspieren, waar geen grotere spieren zitten. Het effect van emotionele spanning op de bewegingen is dat deze stroever gaan. Daarnaast heeft deze ook een effect op de spieren die het instinctieve functioneren regelen zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering. Via het leren detecteren van spierspanning, komt het paard weer tot rust.
Stap 3: Nu zowel de koetsier en het paard ‘zichzelf weer hervonden’ hebben, kan er nog een derde stap gemaakt worden: het verbeteren van de samenwerking tussen het mentale en het emotionele brein. “Willen wat je kunt en kunnen wat je wilt” Dit is een laatste oefening die gericht is op het optimaliseren van de samenwerking tussen de drie breinen.
Deze set van oefeningen zijn uitgebreid aan de praktijk getoetst op werking en effectiviteit. Al zo’n 400 mensen hebben de hele cyclus of delen daarvan gedaan, waardoor ze weer of meer regisseur konden zijn van hun eigen leven. Ongeacht of hun klachten waren ontstaan als gevolg van een ingrijpende gebeurtenis of vanuit de wens beter te functioneren, was de conclusie hetzelfde: het werkt!
De cursus ‘effectief omgaan met emoties en gedachten’ kan zowel individueel worden gevolgd als in groepen. In groepsverband is deze cursus veelal gericht op het voorkomen van stressklachten. Bij een direct persoonlijke aanleiding, zal veelal gekozen worden voor individuele begeleiding.
