De relatie tussen jou, als individu en de groepen waar je mee te maken hebt, is het speelveld van de groepsdynamica. Liever dan de groepsdynamica te positioneren in het academische veld, zie ik dit ‘vakgebied’ als verbinding tussen een aantal vakgebieden: Sociologie, psychologie, organisatiekunde, veranderleer, biologie en filosofie, kortom alles dat betrekking heeft op het functioneren van een mens in zijn omgeving, maakt deel uit van het gebied van de groepsdynamica.
Bij de praktische toepassing spelen altijd twee elementen een belangrijke rol:
- taak versus gedrag – wat moeten we als team doen en hoe gaan we daarbij met elkaar om?
- individualiteit versus conformiteit – wat wil ik van mijzelf ‘prijsgeven’ of opofferen in het belang van de groep en/of om deel uit te blijven maken van die groep?
Deze laatste is de ‘what’s in it for me’ of de ‘why’, waardoor het lidmaatschap van een groep als waardevol wordt ervaren.
Voor mij is de essentie van groepsdynamica het vermogen om in iedere situatie dat gedrag te kunnen laten zien dat bijdraagt aan het bereiken wat je graag wilt en daarbij tegelijkertijd tegemoet te komen aan wat voor anderen belangrijk is. Centraal staat dan het zicht dat iemand heeft op zijn eigen gedrag en het effect daarvan op zijn omgeving.
Behalve de momenten die je voor jezelf hebt en die je met je partner hebt, heb je dus de hele dag te maken met ‘groepsdynamica’. Het team waarin je werkt, de organisatie waar je voor werkt, je directe collega’s, je klanten. Maar ook je gezin, de verenigingen waar je lid van bent, je vriendenclub enzovoort. Ongeacht of je voor dat lidmaatschap gekozen hebt, of dat je impliciet van een groep deel uitmaakt. Waardoor gesteld kan worden dat ‘als er anderen bij betrokken zijn en het niet gaat zoals jij dat graag wilt’, er ‘groepsdynamisch’ gezien iets te verbeteren valt.
Three is a crowd
Er kan al van een groep gesproken worden als drie personen samenwerken.
Onze omgeving bestaat uit de talrijke groepen waar we als individu direct danwel indirect mee te maken hebben. Kleine groepen, zoals het gezin of vriendenclub.
Een ander aspect waarom het onnuttig is om meer dan zes jaar vooruit te kijken, is het feit dat ‘de maatschappij’ nu, in 2016, aankijkt tegen het tijdperk waarin ‘the internet of things’ en robotisering snel volwassen aan het worden is. Eén van de gevolgen hiervan is dat de mensen die nu met de laatste twee jaar van hun opleiding bezig zijn, een grote kans hebben om over zes jaar een functie te hebben die nu nog niet bestaat. Dit is overigens één van de aanleidingen om dit boek te schrijven. Het merendeel dat aan literatuur en onderzoek bekend is op dit terrein, is van voor de opkomst van de smartphone in 2007. Dit, in combinatie met de ontwikkeling van de sociale media, maakt dat de uitkomsten en conclusies van veel van dit onderzoek nu gedateerd is.
Wat door de eeuwen heen wel hetzelfde is gebleven is ‘de mens’. Of, zoals de bioloog Midas Dekkers het stelde: een mens verandert meer door een halve fles jenever dan door 50.000 jaar evolutie. Ik stel dan ook ‘de mens’ centraal. Onze eigen waarden, belevingswereld en ervaringen zijn immers de belangrijkste drie factoren in relatie tot zowel ons zelfbeeld als het waarneembare gedrag. Ieders individuele ‘zijn’, bepaalt op welke manier de omgeving ervaren wordt of anders gezegd: iemands individuele ‘zijn’ bepaalt zijn of haar subjectieve waarheid.
We zijn niet alleen… Of we dat nu leuk vinden of niet, we hebben met anderen te maken. Met onze opvoeders, leraren, klasgenoten, sportclubs, vrienden, en zo voort. Vanaf het begin van ons bestaan hebben we met anderen, met groepen te maken. Vanaf het begin van ons bestaan zijn we bezig om invloed te krijgen op zowel de groep als op de individuele leden van die groep. Groepsdynamica is dus niets ‘nieuws’, wel is het belangrijk dat je als manager zicht hebt op wat er zoal gebeurt en wordt er van je verwacht dat je sturing kunt geven aan het gedrag van zowel de groep als van de individuele deelnemers van die groep. Deze verantwoordelijkheid brengt met zich mee dat je wilt weten wat je concreet kunt doen om als manager ‘succesvol’ te zijn. In deze gids vind je de gebruiksaanwijzing.
